• Masallıda çox zəhmətkeş, vətənpərvər, həqiqi Azərbaycan vətəndaşları yaşayır...
  • Heydər Əliyev
  • RU
  • EN
  • » » Tumlu meyvə bitkilərinin becərilmə texnologiyası

    Tumlu meyvə bitkilərinin becərilmə texnologiyası

    • 25-11-2017, 14:10
    • Aqrar
    • 0
    • 1 777
     Tumlu meyvə bitkilərinin becərilmə texnologiyası

    Azərbaycanda becərilən tumlu meyvə bitkiləri qrupuna əsasən alma, armud, heyva aiddir.
    Əkin vaxtı. Respublikamızın əksər rayonlarının mülayim iqlimi meyvə bitkilərinin əkinini nisbi sükunət dövrdə aparmağa imkan verir. Lakin aran yerlərdə və qışı mülayim keçən digər rayonlarda ən optimalı müddət payız fəsli sayılır. Əkin üçün bir qayda olaraq yaxşı inkişaf etmiş, sağlam, standarta uyğun bir və ikiillik tinglərdən istifadə olunur. Əkin üsulundan asılı olmayaraq, tinglər əkildikdən sonra mütləq suvarılmalıdır. Əgər yaxın bir-iki gündə əkililəri suvarmaq imkanı yoxdursa, bu zaman hər çalaya ən azı 8-12 L su tökmək lazımdır.

    Bağın salınması. Yeni bağ salmaq üçün ilk növbədə sahə seçilməlidir. Bağ əkiləcək yerin relyefi düzən, zəif maili, və ya mailliyi 100-150-dək olan yamaclar olmalıdır. Mailliyi 150-dən çox olan yamaclarda bağ xüsusi düzəldilmiş terraslarda əkilməlidir.
    Erkən yazda salınacaq bağ üçün plantaj şumu əvvəlki ilin yayında və ya payızında, payız bağ əkməsi üçün isə, bağ salınmasına ən azı iki ay vaxt qaldıqda, şum altına 30-40 ton peyin, təmin olunma dərəcəsindən aslı olaraq təsiredici maddə hesabı ilə 120-180 kg fosfor, 90-120 kg kalium gübrələri verilməklə aparılır. 

    Sahədə bağ salmaq məqsədi ilə ölçü işləri aparılır, sərnələr ayrılır və plan əsasında bölgü aparılıb, əkiləcək bitkilərin qida sahəsi (4x3; 5x3; 6x4; 7x5;8x6 və s.) dəqiqləşdirməklə, baş və sərnələr arası yollar da nəzərə alınmaqla, eni 70-80 sm, dərinliyi isə 60-70 sm olan çalalar qazılır. Bağ salmaq üçün əsas etibarı ilə, sağlam, elit və standartlara (boy və s.ölçülərinə görə) cavab verən əkin materialı (bir və ikiillik alma tingləri) seçilməlidir.
    Gübrələmə. Gübrələrin düzgün tətbiqi nəticəsində tumlu meyvə ağaclarının məhsuldarlığı 20-30%-dək arta bilir. 

    Bağda üzvi gübrələrin bütün formaları peyin, quş zılı, pekalin, kompost və s. tətbiq edilir. Ancaq bu üzvi gübrələrdən bağ üçün ən yaxşısı, yarım çürümüş mal peynidir. Tərkibindəki qida elementlərinin (azotun və s.) zənginliyinə görə fərqlənən quş zılı isə nisbətən az doza ilə yemləmə şəklində istifadə edilməlidir.  

    Mineral gübrələrin tətbiqindən ən yaxşı nəticə azot, fosfor, kalium və s. qida elementlərinin tarazlaşdırılmış tətbiqindən əldə edilir. 
    Hər bir meyvə bağına tətbiq olunacaq gübrə norması bağın torpağının qida elementləri ilə təmin olunma dərəcəsindən, cərgə aralarında torpağın saxlanma sistemindən, torpağın nəmlənmə dərəcəsindən, becərilən sortun bioloji xüsusiyyətlərindən, ağacların əkin sxemindən və planlaşdırılan meyvə məhsulunun miqdarından aslı olaraq seçilir. Bu zaman nəzərə almaq lazımdır ki. bağ torpağının tərkibi haqqında olan biliyin azlığını gübrəni çox verilməsi ilə əvəz etmək olmaz. Çünki normadan artıq verilən mineral gübrə sonradan düzəldilməsi mümkün olmayan bir sıra problemlər yaradır. Meyvə bitkisinin qida elementləri ilə təmin olunmasına nəzarət, hər bir bağ üçün 4-5 ildə bir dəfə torpaq və yarpaq analizlərinin aparılması ilə həyata keçirilir. Yarpaq analizlərinin nəticələri əsasında bitkinin hər hansı bir qida elementi ilə (azot, fosfor, kalium, dəmir, sink, mis, bor, manqan və s. ) normal, zəif və ya artıq dərəcədə təmin olunduğu təyin edilir. 

    Formavermə və budama. Meyvə ağacına forma verilməsində əsas məqsəd onu tezliklə bar vermə dövrünə keçməyə məcbur etmək və hər il yüksək məhsul götürməyə nail olmaqdan ibarətdir. 
    Meyvə bitkilərinin ən yaxşı budama vaxtı payızda yarpaqlar töküləndən sonra, eləcə də bütün qış dövrü olmaqla, tumurcuqların şişməsi dövrünədək aparıla bilər. Ağacların budanması 30C-dən yüksək temperaturda aparılmalı, temperaturun 6-80C olduğu halda budama aparılmamalıdır. Məqsədindən və gücündən asılı olmayaraq bütün növ budamalar vegetasiyanın başlanmasınadək olan müddətdə başa çatdırılmalıdır.

    Tumlu meyvə bitkilərinin xəstəliklərinə qarşı mübarizə tədbirləri. Azərbaycanda tumlu meyvə bitkilərində dəmgil, qara xərçəng, pas, septorioz, unlu şeh, bakterial xərçəng, ağaclarda yanıq və sair xəstəliklər geniş yayılmışdır. Xəstəliklərlə mübarizə məqsədi ilə aqrotexniki tədbirlər tam yerinə yetirilməli, budama vaxtında aparılmalı. vegetasiyanın sonunda xəstəliyə yoluxmuş bitki qalıqları məhv edilməli, yarpaq töküləndən sonra qış infeksiya mənbəyini məhv etmək üçün bağlarda 1-2%-li Dnok (hektara 10-20 kq), yaxud 2-3%-li nitrofen (hektara 40-60 hesabı ilə) preparatları ilə çiləmə aparılmalıdır. Dəmgil xəstəliyinə qarşı ağaclarda tumurcuq açılana kimi 3-5% bordo mayesi ilə yaşıl çiləmə aparılmalı,vegetasiya müddətində xəstəliyə qarşı bordo mayesi və ya onu əvəz edən yeni pestisirlərdən (Ridomil -2.5 kq/ha, Skor -.015-0.2 kq/ha), unlu şeh və pas xəstəliklərinə qarşı isə 1%-li kolloid kükürd, Topsin M (1.0 -2.0 kq /ha) preparatından istifadə edilməlidir. İşçi məhlulun hektara çiləmə norması 800-1200 litr təşkil edir.

    Tumlu meyvə bitkilərinin əsas zərərvericiləri olan alma meyvəyeyəni, alma güvəsi, müxtəlif mənənələr, kaliforniya yastıcası və s. qarşı aqrotexniki və kimyəvi mübarızə tədbirlərindən istifadə olunması zəruridir. Kimyəvi mübarızə məqsədi ilə sumi-alfa (0.6 L/ha), karate (0.6 L/ha), Omay, (3.0 L/ha) və sair istifadəsinə icazə verilmiş preparatlardan düzəldilmiş məhlullarla çiləmə aparılmalıdır.
    Sortlara tələb. Tumlu meyvə bitkilərinin cins və sortları seçilərkən, onların yetişmə müddəti, istifadə istiqaməti və saxlanma xarakteri nəzərə alınmalıdır.
    Məhsulun eyni vaxtda yetişməsi onun yığılmasını çətinləşdirir və itkiyə səbəb olur. Bunun üçün bitkilər yetişmə vaxtlarına görə qruplaşdırılır və bu zaman əsas üstünlük tumlu meyvə bitkilərində payız-qış sortlarına (60-80%) verilir.

    Almanın dünya miqyasında on mindən artıq sortu becərilir. Alma sortları yetişməsi vaxtına görə 3 qrupa ayrılır: yaylıq, payızlıq və qışlıq sortlar.
    Yaylıq sortlar: Fəximə, Şirvan reneti. Papirovka, Melba. Yeva.
    Payızlıq sortlar: Sarı Belflor, Qışlıq qızıl parmen, Landsberq reneti.
    Qışlıq sortlar: Cır Hacı, Sarı turş, Simirenko reneti, Qolden Delişes, Qızıl Əhmədi, Şampan reneti, Red Delişes, Royal red Delişes . 
    Yeni introduksiya olunmuş alma sortları: Qrand Smit, Fuji, Qolden Delişes, Conaqold, Ağ renet. 

    “Spur” tipli sortlar. Vaqner prizovoy, Qold spur, Starkinq, Starkrimson
    Armudun respublikamızda daha geniş yayılan növləri aşağıdakılardır:
    Qafqaz armudu, Meşə armudu . Armud sortları da yetişmə vaxtına görə yaylıq, payızlıq və qışlıq olurlar.
    Yaylıq sortlar: Abasbəy Vilyams. Klappın sevimlisi. Cır Nadiri, Red Vilyams Payızlıq sortlar: Lətifə, Bere Boks, Lesnaya krasavitsa Qışlıq sortlar: Nararmudu, Kürə, Əntiqə, Gülşən, Bere Ardanpon, Sini armud. 
    Azərbaycanda heyvanın yalnız bir növü - Adi heyva becərilir. Bütün mədəni heyva sortları bu növdən törəmədirlər. 
    Sortları: Cardam, Qara heyva, Qaraman heyva, Sarı heyva. Pensər, Vələçin.
     шаблоны для dle 11.2
    DİGƏR XƏBƏRLƏR
    XƏBƏR LENTİ
    1. 16:25 “Tarixi yaddaşdan silinməyən soyqırım” mövzusunda dəyirmi masa
    2. 16:18 Masallı RİH Başçısı 29.03.2024-cü il tarixdə Güllütəpə ərazisinin sakinləri ilə görüşdü
    3. 10:31 Maliyyə göstəricisi
    4. 21:00 Masallıda rayon rəhbəri Bala Kolatan məktəbində
    5. 20:00 Masallı RİH Başçısı 28.03.2024-cü il tarixdə Böyük Kolatan ərazisinin sakinləri ilə görüşdü
    6. 16:30 Masallıda iftar süfrəsi
    7. 21:18 Azərbaycan Prezidentinə yazırlar
    8. 17:08 Masallı RİH Başçısı 27.03.2024-cü il tarixdə Sərçuvar ərazisinin sakinləri ilə görüşdü
    9. 16:49 Prezident İlham Əliyevin cari ilin 18 mart tarixində Xankəndi şəhərində Azərbaycan xalqını Novruz bayramı münasibətilə təbriki ilə əlaqədar
    10. 11:35 Şəhid Sahil Babayevin doğum günü qeyd edilib
    11. 16:47 Xankəndi şəhərində Azərbaycan xalqını Novruz bayramı münasibətilə Prezident İlham Əliyev təbriki etmişdir
    12. 23:30 Novruz Qarabağa xalqımızla qayıtdı
    13. 16:27 "Erkən nikah və onun fəsadları" mövzusunda dəyirmi masa
    14. 16:20 Masallıda ənənəvi Novruz yardımı
    15. 12:14 Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının 30 ildən artıq davam edən uzun tarixi var
    16. 12:06 Gürcüstan Azərbaycan üçün önəmli ölkədir və eyni zamanda, Azərbaycan da Gürcüstanın strateji tərəfdaşıdır
    17. 23:59 Novruz «təzə il» deməkdir !
    18. 23:00 Bu gün hər iki ölkə birgə səylərlə bölgə üçün və böyük mənada Avrasiya üçün də önəmli ölkələrə çevrilib
    19. 22:30 Biz sülhə heç vaxt olmadığımız qədər yaxınıq
    20. 21:00 Novruz bayramı və rəmzləri
    21. 17:04 Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqına təbrik
    22. 16:59 Masallıda “Sağlam, sosial və təhlükəsiz mühitin formalaşması” adlı silsilə təlimlər
    23. 16:55 Masallıda “Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923-2023)” yubiley medalı ilə təltif olunanların medallarının təqdim olunması
    24. 16:30 Novruz-Azərbaycan xalqının milli bayramıdır
    25. 12:30 Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan qarşısındakı misilsiz xidmətlərindən biri də Novruzun yenidən xalqımıza qaytarılması olub
    26. 11:07 Bakı növbəti dəfə qlobal müzakirələrin platformasına çevirilib
    27. 23:30 Vətən müharibəsi bir daha sübut etdi ki, Azərbaycan Ordusu Cənubi Qafqazın ən qüdrətli ordusudur
    28. 23:30 Rayon rəhbərinin 15 mart 2024-cü il tarixdə növbəti vətəndaş qəbulu
    29. 00:33 Novruz bizim ən qədim milli bayramımızdır
    30. 19:01 “Narkomaniyaya qarşı mübarizə sağlam həyata təminatdır”
    31. 18:58 Masallı rayonunda «Aqrar biznes festivalı» keçirilib
    32. 13:37 Prezident İlham Əliyev Alman İqtisadiyyatını Şərq Komitəsinin Sədri Mixael Harmsın rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşmüşdür
    33. 13:16 Bizim üçün qardaş ölkə, strateji tərəfdaş və müttəfiq olan Qazaxıstanın Prezidentinin dövlət səfərinə böyük əhəmiyyət veririk
    34. 18:01 Kənd təsərrüfatı nazirinin müavini İlhamə Qədimova Masallıda vətəndaşlarla görüşəcək
    35. 14:30 Avropa reallığı dərk etməlidir
    36. 14:13 Ölkələrarası əlaqələrin inkişafına böyük töhfələr verən Azərbaycan
    37. 23:30 Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
    38. 23:30 Prezident İlham Əliyevi Alman İqtisadiyyatının Şərq Komitəsinin sədri Mixail Harmsın rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşmüşdür
    39. 20:11 Güllütəpə ərazisində ağacəkmə kampaniyası keçirildi
    40. 12:18 Özünü əsgərlərinə sipər edən zabit
    «    Mart 2024    »
    BeÇaÇCaCŞB
     123
    45678910
    11121314151617
    18192021222324
    25262728293031
    DÜNYA XƏBƏRLƏRİ