• Masallıda çox zəhmətkeş, vətənpərvər, həqiqi Azərbaycan vətəndaşları yaşayır...
  • Heydər Əliyev
  • RU
  • EN
  • » » Əkinçilik tariximizdən Tütünçülük

    Əkinçilik tariximizdən Tütünçülük

    • 8-12-2017, 14:16
    • Aqrar
    • 0
    • 2 244
     
    Əkinçilik tariximizdən 
    Tütünçülük

    Tütünçülük ən gəlirli təsərrüfat sahələrindən biridir. XVI əsrə qədər tütün yalnız Cənubi Amerikada yetişdirilmişdir. 60-a qədər növü məlumdur. Azərbaycanda XVII-XVIII əsrlərdən əkilməsi ehtimal olunur. XIX əsrin 40-cı illərindən isə təsərrüfat sahəsinə çevrilmiş, iqtisadiyyatımızda müəyyən yer tutmuşdur. XIX əsrin 70-ci illərindən Azərbaycanda tütün əkini sürətlə genişlənməyə başladı. Bu 1872-ci ildə xaricdən Rusiyaya gətirilən tütün üzərində qoyulan gömrük haqqının qaldırılması ilə əlaqədar idi. 
     1883-cü ildə Azərbaycanda təqribən 144 desyatin sahəni əhatə edən 554 tütün plantasiyası var idi. Buradan 15707 pud (1 pud = 16 kq) məhsul toplanmışdı. Ölkədə istehsal olunan tütünün miqdarı durmadan artırdı, 1883-cü ildən 1893-cü ilədək dövrdə təkcə Bakı quberniyasında 10 il ərzində tütün əkilən sahə 3 dəfə artmışdı. Bu irəliləyiş sonrakı illərdə də davam edirdi. 1900-cü ildə Azərbaycanda 239 desyatin sahədə 22297 pud məhsul əldə edilmişdisə, 1903-cü ildə 485 desyatin sahədə 42411 pud olmuşdu. 1913-cü ildə isə ümumi sahəsi 155 desyatin olan 928 tütün plantasiyası var idi. Bu dövrdə Azərbaycan bütün Zaqafqaziyada istehsal olunan tütünün 30 faizindən çoxunu verirdi. 1918-1920-ci illərdə tütün əkini demək olar ki, dayanmışdı. 1921-ci ildən Azərbaycanda hər il 45650 pud tütün istehsal olunmuşdur. 1932-ci ildə 3 min hektar sahədə tütün əkilmişdisə 1937-ci ildə 5 min hektara çatmışdı, həmin müddətdə məhsul istehsalı iki dəfədən çox artmışdı. XIX əsrin ortalarından başlayaraq bölgəmizdə xarici tütün sortlarının becərilməsinə başlanmış və uğurlu nəticə əldə olunmuşdu. Lənkəran qəza rəisinin bununla bağlı hesabatında qeyd olunur ki, “Mənə göndərilmiş tütün sortları Lənkəran şəhərinin 3 verst qərbində əkilmiş və yaxşı məhsul vermişdir.”
     Mənbələrin birində qeyd olunur ki, polkovnik Dudunski tərəfindən bölgəmizdə yetişdirilən tütün keyfiyyətinə görə 1852-ci ildə Londonda keçirilən Ümumdünya sərgisində gümüş medala layiq görülmüşdü. XIX əsrin ikinci yarısında bölgəmizin 6 kəndində tütün əkilməsi haqqında məlumatlara rast gəlirik. Azərbaycanda “Samson”, “Nuxa”, “Zuvand” (Lerik-M.M.) tütün növləri, Səlyan tənbəkisi və s. becərilirdi. Bəhs olunan dövrdə tütünçülük kənd təsərrüfatının gəlirli sahələrindən biri idi. Tütün tarlalarının hər bir desyatininə sərf edilən xərc təqribən 50-75 manata bərabər idisə əldə edilən gəlir 180-200 manat idi. Əlverişli şəraitdə bu məbləğ 250-280 manata da çatırdı. 
     Bölgəmizdə tütünçülük təsərrüfatının inkişafı sovet dövründə yeni mərhələyə qədəm qoydu. Masallı rayonunun bir çox kəndlərində tütünçülük təsərrüfatları yaradıldı. Tütün rayonumuzun iqtisadiyyatında həmişə mühüm yer tutub. Qaynaqların birində qeyd olunur ki, ötən əsr tütün istehsalı ildən-ilə artıb, rayonun təsərrüfatları 1959-cu ildə 982 ton, 1960-cı ildə 1200 ton, 1961-ci ildə isə 1500 ton məhsul əldə etmişdilər.
     Ötən əsrdə tütünçülük rayonda əsas təsərrüfat sahələrindən biri, digər təsərrüfat sahələri ilə müqayisədə daha gəlirli idi. Bu illərdə hər hektardan ən çox 30-35, ən az 18-20 sentner məhsul götürülürdü, rayonda tütünçülük sahəsində yüzlərlə işçi və mütəxəssis fəaliyyət göstərirdi. 
    Sovetlər dövrünün sonuna qədər rayonda tütünçülük əhalinin məşğul olduğu təsərrüfat sahələrindən biri idi.  
    Masallı şəhərində hələ 1981-ci ildən tütün fermentasiya kombinatı fəaliyyət göstərmişdir. 1999-cu ildə rayonda 343 hektar tütün sahəsindən 400 ton məhsul istehsal olunmuşdur. Bir müddət rayonda tütünçülük unudulmuşdur. Əsrimizin əvvəllərində bu gəlirli sahəyə fermerlər tərəfindən yenidən qayıdılmasının şahidi olduq. 2001-ci ildə rayonda 186 ton tütün tədarükü edildi, Beynəlxalq tütün ticarəti müəssisəsi yaradıldı. Masallıda və qonşu rayonlarda hər il 300 hektara qədər tütün əkildi, 170 nəfər yeni iş yeri ilə təmin olundu. Bununla yanaşı rayonda tütün tədarükü məntəqəsi də fəaliyyətini davam etdirirdi. Tütünçülüyün inkişafı üçün rayonumuzda yeni – daha perspektivli imkanlar yaranmışdır. Buna dövlətin diqqəti artmış, inkişafına zəruri olan şərait yaradılmışdır. 2016-cı ildə rayonda 15 hektar, 2017-ci ildə isə 33 hektaradək tütün əkilmiş, 32 tona qədər məhsul tədarük edilmişdir.
    Ötən əsrin 40-50-ci illərində rayonumuzda tütünçülüyün inkişafına ciddi diqqət verilmiş, bu sahədə yüksək əmək məhsuldarlığı əldə olunmuşdur. Xüsusilə rayonumuzun Musakücə, Gəyəçol, Boradigah, Mollaoba, Şatıroba, Sığıncaq və digər kəndlərində tütünçülərimiz yüksək əmək nailiyyətləri əldə etmiş, bütün ölkədə tanınmışdılar. Musakücədən Durna Əbilova, Heydər Əzizov, Mican Rzayev, Böyükağa Seyfullayev, Museyib Qasımov, Gəyəçöldən Züleyxa Həsənova, Güldəstə Ağayeva, Mollaobadan Qubad Nəsirov, Şatırobadan Səriyyə Fəttayeva və başqaları tütünçülükdə SSRİ-nin əmək fəaliyyəti sahəsində ən yüksək dövlət təltifi olan Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdülər.
    Ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq məhz Heydər Əliyevin respublikamıza birinci rəhbərliyi dövründə kənd təsərrüfatının bütün sahələrində olduğu kimi tütünçülükdə də böyük müvəffəqiyyətlər əldə olundu. 
    Sovetlər birliyi tərkibində olarkən Azərbaycan tütün istehsalına görə Moldavoyadan sonra ölkədə ikinci yeri tuturdu. Respublikamızın yeddi regionunda tütün becərilirdi və hər il 50-55 min ton məhsul istehsal olunurdu. 1991-ci ildən məlum səbəblərdən digər təsərrüfat sahələri kimi tütünçülük də tənəzzülə uğradı.

    Masallıda da 1990-cı ildən tütün istehsalı dayanmışdır. Həmin il rayonda 88 hektarda sahədə 104 ton quru tütün yarpağı yığılmışdır. 1995-ci ildən Masallıda fasilələrlə tütün istehsal edilib. 
    Son illər Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin qeyri-neft sektoruna diqqətin artırılması ilə bağlı Qaxda keçirilən respublika müşavirəsində də tütün istehsalıçıları qarşısında mühüm vəzifələr qoymuşdur. Dövlət başçısı bu sahə ilə bağlı tapşırıqlar vermişdir: “2021-ci ilə qədər tütün istehsalı üçün əkin sahələri iki dəfə genişləndirilməlidir. İndiki 3200 hektardan təqribən 6 min hektara çatdırılmalıdır. Buna imkan var və aidiyyəti qurumlar bu işlərlə ciddi məşğul olsunlar. Belə olan halda, əgər biz orta məhsuldarlığı 2 ton götürsək, hər il Azərbaycanda 12 min ton quru tütün istehsal olunacaq və bu, ölkəmizə böyük xeyir gətirəcək, valyutamız xaricə getməyəcək, əksinə, ixrac imkanlarımız da yarana bilər.
    Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi, iqtisadi cəhətdən səmərəli, istehsal sahələrindən olan tütünçülüyün sürətli inkişafını təmin etmək sahəsində ölkə başçısı İlham Əliyevin tapşırıq və tövsiyələrinə uyğun olaraq Masallı rayonunda zəruri tədbirlər həyata keçirilir, dövlətin diqqət və qayğısı öz bəhrəsini verir. 
     
                                                                                                         Musarza MİRZƏYEV,                                          
                                                                                                          Əməkdar müəllim. шаблоны для dle 11.2
    DİGƏR XƏBƏRLƏR
    XƏBƏR LENTİ
    1. 17:15 2024-cü İLDƏ MASALLI RAYONUNUN İQTİSADİ VƏ SOSİAL İNKİŞAFININ MAKROİQTİSADİ GÖSTƏRİCİLƏRİ ARTMIŞDIR- STATİSTİKA
    2. 17:09 Masallıda rayon rəhbərinin 07 fevral 2025-ci il tarixli vətəndaş qəbulu
    3. 17:21 Masallıda sənaye məhsullarının istehsali artmışdır 
    4. 17:12 Masallının Lürən kəndində rayon rəhbərinin 06 fevral 2025-ci il tarixdə səyyar görüş-qəbulu
    5. 23:30 Masallıda “Zərərli vərdişlərlə mübarizədə maarifləndirmənin rolu” mövzusunda tədbir
    6. 14:34 Masallının Tüklə kəndində rayon rəhbərinin 05 fevral 2025-ci il tarixdə səyyar görüş-qəbulu
    7. 17:05 Masallı rayonu üzrə “Özünüməşğulluq” proqramı çərçivəsində aktivlərlə təmin
    8. 17:02 Məmmədrzaküçə kəndi gecə işıqları ilə təmin olunur
    9. 16:58 Masallı rayon Böyük Kolatan kəndində xeyriyyə aksiyası
    10. 22:30 Masallıda xeyriyyəçilik aksiyaları davam etdirilir
    11. 15:09 Gənclərimizin əsl Azərbaycan vətəndaşı kimi formalaşmasında Ümummilli lider Heydər Əliyevin danılmaz əməyi və xidmətləri var
    12. 10:23 Masallıda 10 yaşayış məntəqəsi üzrə 5 km-dən çox yol cari təmir olunmuşdur
    13. 20:00 Masallıda “2 Fevral-Azərbaycan Gəncləri Günü” ilə əlaqədar bir qrup fəal gənclə görüş
    14. 16:14 Prezident İlham Əliyevin gənclər siyasəti
    15. 19:00 2 fevral Gənclər günü
    16. 21:58 MASALLIDA TİKİNTİ-İNŞAAT İŞLƏRİ ARTMIŞDIR – STATİSTİKA
    17. 21:48 MASALLIDA SƏNAYE MƏHSULLARININ İSTEHSALI ARTMIŞDIR – STATİSTİKA
    18. 18:12 YAP Masallı rayon təşkilatında Azərbaycan Gəncləri günü ilə əlaqədar “Heydər Əliyev və müasir Azərbaycan gəncliyi” mövzusunda tədbir
    19. 16:19 Masallıda “2 Fevral-Azərbaycan Gəncləri Günü” ilə əlaqədar bir qrup fəal gənclə görüş
    20. 15:53 Dövlətin və cəmiyyətin inkişafında gəncliyinin rolu
    21. 23:00 Bu gün Azərbaycan gəncləri cəmiyyətimizin fəal hissəsidir
    22. 15:47 Azərbaycanın yol təsərrüfatı əsaslı şəkildə yenidən qurulur
    23. 12:04 Masallı rayonu üzrə 2024-cü ildə kənd təsərrüfatının ümumi məhsul buraxılışı artmışdır
    24. 09:29 Ümummilli Lider  Heydər Əliyev və biz gənclik
    25. 23:30 Nəqliyyat sisteminin inkişafı Azərbaycan Respublikası üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir
    26. 15:45 2024-cü ildə gənclər sahəsində görülmüş işlər
    27. 13:13 Azərbaycanın yol infrastrukturu müasir standartlara cavab verir
    28. 23:30 Masallıda abadlıq və təmir işləri müxtəlif sahələri əhatə edir
    29. 17:24 ŞƏHİDLƏR VƏTƏNİN ZƏFƏR RƏMZİDİR” – Masallıda anım tədbiri 
    30. 14:07 Nəqliyyat məsələlərinə həsr olunmuş müşavirə keçirilib28 yanvar
    31. 23:30 Masallı əhalisi xeyriyyəçilik missiyasını daim davam etdirir
    32. 13:35 Masallıda 2025-cü ilin fevral ayına olan səyyar-görüş qəbulları barədə
    33. 23:30 Konstitusiya və Suverenlik İli” ilə əlaqədar Masallıda birgə tədbir keçirilib
    34. 16:25 Masallının Viləş kəndində rayon rəhbərinin 23 yanvar 2025-ci il tarixdə səyyar görüş-qəbulu
    35. 18:53 Masallıda Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirinin müavini vətəndaşları qəbul edib
    36. 10:10 Bizim xalqlarımız əsrlər boyu dostluq, mehriban qonşuluq, qardaşlıq şəraitində yaşayıb   
    37. 09:35 20 Yanvar faciəsi daha geniş bir xalq hərəkatına çevrilməsinə zəmin yaratdı  
    38. 23:30 Gürcüstan Bəyannaməsi: Siyasi və Diplomatik Əməkdaşlıq 
    39. 23:00 20 Yanvar faciəsindən 35 il ötür
    40. 18:45 Masallının Təklə ərazisində rayon rəhbərinin 21 yanvar 2025-ci il tarixdə səyyar görüş-qəbulu
    «    Fevral 2025    »
    BeÇaÇCaCŞB
     12
    3456789
    10111213141516
    17181920212223
    2425262728 
    DÜNYA XƏBƏRLƏRİ