Novruz bizim ən qədim milli bayramımızdır
15-03-2024, 00:33. Разместил: admin44
Novruz bayramı Azərbaycanda mənşəyi ən qədim bayramlardan biridir. Çox uzun müddətlər daim din xadimləri və müxtəlif təriqət nümayəndələri Novruz bayramına dini libas geyindirməyə çalışmış və onu öz gözlərində ayırmaq üçün bu kimi bir sıra işlər görmüşlər.
Novruz bayramı ilə əlaqədar bir sıra dahi sənət insanları da öz xüsusi görüşlərini demişlər. Əbu Reyhan Biruni Novruz bayramı haqqında özünəməxsus müxtəlif rəvayətlər, Novruz bayramı ilə xalq arasında yaranmış adət ənənələrdən və Novruz bayramının yaranma səbəblərindən bəhs etmişdir. O öz əsərlərində Novruz bayramının hər hansı bir dini bayram yox təbiətin canlanması yeni fəslin gəlişi ilə əlaqəli dünyəvi bir bayram olduğunu qeyd etmişdir.
Alimlərin araşdırımaları əsasında müəyyən olunmuşdur ki, bu bayramın tarixi çox qədimdir. Elmi araşdırmalar nəticəsində Novruz bayramının Zərdüşt peyğəmbərimizin yaşadığı dövrlə əlaqədar olması, onun yaşının ən azı 3700, ən çoxu 5000 ilə qədər olduğu ehtimal olunmuşdur.
Qədim Vavilonada bu bayram Martın 21-i günü qeyd olunurdu və 12 gün davam edirdi. 12 gün boyunca hər gün müxtəlif rituallar, ayinlər, mərasimlər, əyləncələr keçirilirdi. İlk yazılı mənbədə qeyd olunur ki, Novruz bayramı bizim eradan əvvəl 505-ci ildə yaranmışdır.
Novruz İslam dinindən əvvəl yaranmışdır. Bunu görkəmli maarifçilər Firdovsi, Rudaki, Avisenna, Nizami, Sədi, Hafiz və başqaları da təsdiq edirlər. Nizaminin “Siyasətnamə”sini, Ömər Xəyyamın “Novruznamə”sini və başqa yazılar Novruz bayramı haqqındadır.
Yel çərşənbəsi üçüncü qeyd olunan çərşənbədir. Yel çərşənbəsi ilin necə keçəcəyini müəyyən edən əsas çərşənbələrdən biridir. Keçmişdə belə bir inanc vardı ki, əgər Yel çərşənbəsində hava isti və mülayim keçərsə, o zaman il boyu bolluq və bərəkət olacaqdır. Yaxşı bir il keçiriləcəyinə inanılırdı. Yox əgər çərşənbə günündü hava tez-tez dəyişərsə, külək güclü olarsa, hava soyuq olarsa, o zaman qıtlıq olacağına inanılırdı. Yel çərşənbəsindən öncə də bayram təmizliyinə başlanılırdı. Hər bir yer dərindən tər-təmiz təmizlənirdi, yorğan-döşək havaya çıxarılırdı. Bu çərşənbədə cıdır falı, çökə, başmaq falı kimi inanclar edilirdi.
70 il hökm sürən sovet quruluşu dövründə Novruza “dini bayram” damğası vurulmasını, bu bayramın keçirilməsinin yasaq edilməsini yaşlı və orta nəsil yaxşı xatırlayır. Bu qadağaya baxmayaraq, ötən əsrin 70-80-ci illərində xalqımızın Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin siyasi nüfuzu sayəsində Novruz bayramı ölkəmizdə geniş qeyd olunurdu. Bu Ulu Öndərin doğma Vətəninə, onun qədim, zəngin tarixinə, dünyəvi mədəniyyətinə, milli adət-ənənələrinə tükənməz məhəbbətinin əyani təzahürü idi.
Görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev çıxışlarının birində bu bayram barədə demişdir: “ Novruz bizim ən qədim milli bayramımızdır. O, xalq bayramıdır. Xalqımız çoxəsrlik tarixində böyük sınaqlardan keçibdir. Tariximizin ağır, çətin dövrləri olubdur. İnsanlar ağır günlər yaşayıblar. Ancaq bunlara baxmayaraq, heç kəs heç vaxt unutmayıb. Əksinə, Novruz bayramı insanları, xalqımızı həmişə sevindirib, ən çətin anlarda, ən ağır günlərdə də onlarda xoş, nikbin əhvali-ruhiyyə yaradıbdır. Buna görə də bu bayram hər bir azərbaycanlı üçün əziz bayramdır. Eyni zamanda hər bir şəxsin qəlbinin bayramıdır, hər bir ailənin bayramıdır”.Novruz bayramı 2009 – cu ildə YUNESKO tərəfindən qeyri -maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmiş, 2010 – cu ildə isə BMT Baş Asambleyasının 64-cü sessiyasının iclasında 21 mart tarixi ” Beynəlxalq Novruz Günü” elan edilmişdir. Hal hazırda da bu bayram eyni qayda ilə qeyd olunur.
Babayeva Elanora,
Masallı rayon N.Nərimanov adına şəhər 2 nömrəli məktəb
"Yeni həyat" qəzeti,
www.yeniheyet.az
Вернуться назад